Body Shaming ing Tontonan Jaka Kendhil

“Kalih dasa taun kepengker, kula dipuntundung dening Adhipati Adhinegoro jalaran kula nglairaken jabang bayi ingkang ala,” ucape Bu Satiyem, ibune Jaka Kendhil ing lakon Kethoprak Jaka Kendhil, sing digiyarake RRI Surakarta ing Youtube.

Ing lakon kuwi Jaka Kendhil wujute ala, nanging wani ngelamar putra wuragil Prabu Kandhanagara, Widawati. Maune Widawati ora gelem, nanging Jaka Kendhil nggawa sangsangan Widawati sing ilang. Widawati wis tau sumpah sapa wing isa nemokake sangsangan arep dipek dadi sedulur (yen wadon) utawa dadi bojo (yen lanang). Widawati ora isa mingser. Dheweke ngelakoni sumpahe. Saya suwi Widawati saya tresna marang Jaka Kendhil. Amarga ana tresna saka wanita suci, Jaka Kendhil malih dadi sampurna wujute.

Ala kuwi kahanan sing orang sampurna. Ing kethoprak Jaka Kendhil, dicritakake Jaka Kendhil wujute ala. Yen saiki kahanan Jaka Kendhil kalebu difabel. Wujut tangane sing memburi kalebu tunadaksa. Suarane sing bindheng lan ora cetha ngomonge kalebu gangguan komunikasi jalanan saka rusake organ wicara.

Jaka Kendhil sing duwe wujut ora normal diece lan dipoyoki wong-wong. Guneman sing kamucap kaya ngene:

“Mbok Satiyem, nganti wani mlangkah marang Ndalem kadipaten. Apa wis mbok pikir. Putraku ayu-ayu ngene lho. Anakmu Jaka Kendhil wujute kaya mangkono,” ngendikane Prabu Kandhanagara.

“Amit-amit,” jare Widasari barang ditari Prabu apa gelem karo Jaka Kendhil.

“Rupane elek,” ucape biyung emban.

“Kakang Jaka Kendhil ki wujute ala,” jare Widawati.

Nalika yang-yangan karo jaka Kendhil, Widawati nirokake swara bindhenge Jaka Kendhil.

Moyoki wong jalaran awak ora sampurna miturut standar sing dadi tulada kuwi kasebut body shaming. Sing dadi poyokan isa bab bobot (lemu/kuru), wulu nang awak, model rambut (kriting/lurus), werna kulit (ireng/kuning/putih), rai (pesek/sipit/mrongos/ndhower/ompong), tumindhak jalaran wangun awak (pincang/dhengklang/bungkuk), swara (bindheng/pelo), lan sapiturute. Body shaming isa marahi wong dadi sedih, ora percaya diri utawa depresi.

Ing lakon Jaka Kendhil standar awak sing sampurna kuwi kaya ngene:

Kanggo wadon:

“Entuk garwa ayu glewa-glewa,” Prabu Kandhanagara ngalem Prameswari.

“Putraku ki sanadyan putri ya gagah, gedhe, dhuwur,” kandha Prabu Kandhanagara maring prabu sing ngayunke putrane.

“Lembah manah, alus, klecam-klecem sumeh,” jare Adhipati Hendrakusuma bab sing jenenge Widawati.

Kanggo lanang:

“Gedhe dhuwur,” Prameswari ngalem Prabu

“Gagah lan ageng,” Widaningtyas jlentrehake idam-idamane sing Adhipati Bratamenggala Salokapura.

Jaka Kendhil kasebut-sebut ala. Saka paragane Jaka Kendhil ing panggung katon yen wicarane bindheng kaya wong sumbing, lan tangane kaya wong Cerebral Palsy.

Miturut elmu pendidikan modern, sanadyan wujute ora normal, Jaka Kendhil duwe kemampuan kognitif, afektif lan psikomotorik sing apik. Ing bab kognitif, Jaka Kendhil isa mikir kaya liyane. Dheweke ngerti tatacara ngelamar, tatacara ing kraton, lan apa sing dadi hake (nagih janji marang putri prabu sing tau kandha arep ngepek bojo wong lanang sing nemokake sangsangane). Ing bab afektif dheweke percaya diri, ngajeni, lan tresna marang Widawati. Ing bab psikomotorik, dheweke isa silat ngalahke prajurit lan prabu sing uga nglamar Widawati, isa nyekel sangsangan, isa sembah sungkem, lan isa njunjung kursi.

Sumber konflik carita Jaka Kendhil kuwi wujut awake. Sakjane resolusi konflik luwih apik yen Jaka Kendhil isa ngatasi masalah-masalahe jalaran saka persepsi sosal sing ora apik marang wong difabel. Umpamane dheweke isa dadi bapak lan bojo sing apik dibandingke mantu-mantu liyane, sanadyan ora sampurna wujute. Dadi sing ngatasi masalah kuwi tokohe dhewe, dudu sutradara. Ing lakon Jaka Kendhil, sutradara ngubah nasib Jaka Kendhil dadi wujut sampurna sakwise Putri Widawati ngucapke tresnane. Iki negeske yen sutradara ngusung body shaming: nasib apik kuwi kanggo wujud awak sing sampurna.